Thiết bị công nghệ là một trong những loại hàng hóa thường được người tiêu dùng chọn mua thông qua vay tiêu dùng. Ảnh: Minh Khuê

Theo báo cáo này, dư nợ vay tiêu dùng tại Việt Nam đạt 10,5 tỉ đô la Mỹ tính đến tháng 12-2014 nhưng đã lên mức 15,12 tỉ đô la Mỹ vào cuối năm 2015, tức tăng 44,1%. Tính đến cuối năm 2015, tỷ lệ dư nợ tiêu dùng/GDP đạt 10,4% - tăng khá cao so với tỷ lệ 8,2% trong năm trước đó và chiếm 6,8% trong tổng dư nợ, cũng tăng cao so với mức 5,6% của năm 2014.

Theo phân tích của Stoxplus, sự tăng trưởng mạnh mẽ của thị trường tài chính tiêu dùng Việt Nam bắt nguồn từ những thay đổi lớn trong thói quen của người tiêu dùng và nhu cầu cao về tín dụng bất động sản của tầng lớp có thu nhập trung bình. Sự chuyển đổi trong thói quen của người tiêu dùng từ hình thức vay mượn của người thân bạn bè hoặc thị trường tài chính không chính thống sang hình thức vay mượn từ các công ty tài chính đã mang lại những chuyển biến tích cực trong thị trường tín dụng.

Ngoài ra, gói tín dụng ưu đãi 30.000 tỉ đồng từ các ngân hàng thương mại cho vay bất động sản đã khiến cho các công ty tài chính tiêu dùng nỗ lực tăng doanh thu trong phân khúc này thông qua việc giảm lãi suất. Điều này cũng đã dẫn đến sự tăng trưởng mạnh trong thị trường tài chính tiêu dùng, theo báo cáo của Stoxplus.  

Cũng theo Stoxplus, ngành tài chính tiêu dùng Việt Nam ngày càng trở nên cạnh tranh với sự tăng trưởng mạnh số lượng các công ty mới tham gia thị trường. Năm 2015, thị trường chứng kiến nhiều thương vụ mua lại các công ty tài chính tiêu dùng từ ngân hàng thương mại cổ phần.
Do số lượng các công ty tài chính tiêu dùng tăng trong khi số lượng điểm bán hàng lại có hạn, quyền mặc cả của người mua sẽ ngày càng tăng. Các công ty tài chính tiêu dùng sẽ gia tăng ưu đãi hoặc hoa hồng cho các điểm bán hàng để giành được một vị trí ở các điểm bán đó. Mobile World và FPT Shop là những ví dụ điển hình.

Hiện có ít nhất 4 công ty tài chính tiêu dùng bao gồm FE Credit, Home Credit, HD Sài Gòn, và ACS hoạt động ở các hệ thống bán hàng này. Do đó, lợi nhuận biên của những công ty tài chính này theo đó sẽ bị suy giảm.   

Hơn nữa, các kênh bán hàng của các công ty tài chính phải đối mặt với thách thức mới từ việc tăng chi phí bán hàng và chi phí hoạt động từ các công ty thanh toán và thu hộ như MoMo and Payoo. Hiện các công ty này đang thu một mức phí từ 5% đến 8% đối với mỗi giao dịch. Điều này cũng đã dẫn đến sự sụt giảm trong lợi nhuận của các công ty tài chính tiêu dùng.

Ngoài ra, cũng theo báo cáo này, 2015 là một năm đánh dấu sự bùng nổ của FinTech (các công ty ứng dụng công nghệ tân tiến vào ngành dịch vụ tài chính) tại Việt Nam với MoMo, Payoo, BankPlus hay 123Pay là những ứng dụng thanh toán trên điện thoại được sử dụng phổ biến bởi các công ty tài chính tiêu dùng và sự xuất hiện của các tên tuổi mới. Những doanh nghiệp này đang làm thay đổi hình thức thanh toán và mở ra kỷ nguyên ứng dụng công nghệ vào hoạt động cho vay tại Việt Nam.

Mặc dù hiện tại các công ty FinTech chỉ cung cấp phần mềm thanh toán và một số các hoạt động cho vay giới hạn, họ đang được dự báo sẽ trở thành một mối đe dọa cho các công ty tài chính tiêu dùng. Bằng việc tận dụng các lợi thế cạnh tranh như mạng lưới dày đặc và cơ sở dữ liệu khách hàng rộng lớn, các công ty cung cấp dịch vụ thanh toán như MoMo, Payoo hay BankPlus có rất nhiều động lực để gia nhập thị trường tài chính tiêu dùng. Vì vậy, các công ty tài chính tiêu dùng không nắm bắt được công nghệ tiên tiến rất có thể sẽ tụt lại phía sau trong vài năm tới.

Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước, tính đến ngày 31-12-2015, tại Việt Nam có 16 công ty tài chính, trong đó có 4 công ty 100% vốn nước ngoài là Mirae Asset (Việt Nam), Home Credit Việt Nam, Prudential Việt Nam, và Công ty tài chính TNHH MTV Toyota Việt Nam. Sắp tới, dự kiến có sẽ có một số công ty tài chính mới trực thuộc các ngân hàng thương mại, như công ty tài chính tiêu dùng trực thuộc ngân hàng SHB, cũng sẽ chính thức đi vào hoạt động.

Hiện bên cạnh các sản phẩm vay tiêu dùng thường thấy của các công ty tài chính là các khoản vay tiền mặt giá trị nhỏ, hay vay mua xe máy, các thiết bị công nghệ như điện thoại di động...

Trên thực tế, cho vay tiêu dùng đem lại lợi nhuận cao, nhưng việc có ngày càng nhiều công ty tài chính khiến cho việc cạnh tranh trên thị trường này trở nên khốc liệt hơn. Một nguồn tin từ một công ty tài chính 100% vốn nước ngoài tại Việt Nam cho biết doanh số cũng như lợi nhuận của công ty có tăng trưởng trong năm 2015 nhưng tốc độ tăng chậm hơn kỳ vọng của tập đoàn mẹ ở nước ngoài.